[SERIES “CÙNG NHAU VƯỢT QUA BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG” – 1/3]
Thời gian gần đây, truyền thông liên tiếp phản ánh nhiều vụ việc đau lòng liên quan đến các bạn học sinh. Những hình ảnh ám ảnh về các nạn nhân của bạo lực học đường – như nam sinh lớp 10 hay nữ sinh lớp 8 – một lần nữa khiến dư luận bức xúc và gióng lên hồi chuông cảnh báo về thực trạng bạo lực trong môi trường giáo dục.
Trong nhiều năm qua, bạo lực học đường vẫn là vấn đề nhận được sự quan tâm đặc biệt của xã hội. Những vụ việc thương tâm gần đây nhanh chóng thu hút sự chú ý của chính quyền, nhà trường và gia đình. Tuy nhiên, vẫn còn một nhóm đối tượng – những người giữ vai trò then chốt trong việc phát hiện và ngăn chặn bạo lực kịp thời – lại chưa thực sự lên tiếng hay ý thức rõ trách nhiệm của mình. Đó chính là các học sinh chứng kiến hành vi bạo lực.
Bạo lực học đường có thể xảy ra ở bất kỳ đâu: trong khuôn viên trường, trên đường đi học, hay tại các hoạt động ngoại khóa. Mỗi trẻ em, thanh thiếu niên đều có thể trở thành nạn nhân, người gây ra, hoặc người chứng kiến những hành vi này.
Vậy với vai trò là một học sinh, một người bạn, một thành viên của cộng đồng trường học – chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn những hậu quả thương tâm khi chứng kiến bạo lực học đường?
1. Lên tiếng
Tiếng nói là vũ khí mạnh mẽ nhất để kịp thời ngăn chặn hành vi bạo lực. Người chứng kiến không nhất thiết phải tiếp cận trực tiếp hiện trường, nhưng có thể bày tỏ thái độ phản đối rõ ràng: can ngăn, lên án hành vi bắt nạt, yêu cầu người gây bạo lực dừng lại, hoặc kêu gọi những người xung quanh cùng can thiệp.
Trong trường hợp tình huống nguy hiểm – chẳng hạn người gây bạo lực có vũ khí hoặc có dấu hiệu đe dọa cao – sự can thiệp khôn ngoan bằng lời nói vẫn có thể giúp giảm căng thẳng, như đánh lạc hướng thủ phạm (“Sự việc đã được báo cho thầy cô/công an/bảo vệ, họ đang tới”). Hành động nhỏ này đôi khi đủ để ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng và bảo đảm an toàn cho tất cả mọi người.
2. Đến bên cạnh người đang bị bắt nạt (trong trường hợp có thể/an toàn)
Trong trường hợp ta có đủ khả năng can thiệp trực tiếp vào sự kiện, việc tiếp cận, bảo vệ người bị hại là hành động can thiệp thiết thực và mang nhiều ý nghĩa. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn tổn thương thể chất tức thời, mà còn góp phần xoa dịu tổn thương tâm lý và củng cố cảm giác được bảo vệ cho nạn nhân.
Hãy bước tới, hỏi han xem họ có ổn không, khẳng định rằng điều xảy ra không phải lỗi của họ, và đề nghị cùng tìm kiếm sự giúp đỡ từ thầy cô, bạn bè hoặc người lớn đáng tin cậy. Đồng thời, giữ khoảng cách an toàn với người bắt nạt, tránh đối đầu trực tiếp nếu tình huống có thể leo thang, và ưu tiên đảm bảo an toàn cho cả bản thân lẫn nạn nhân.
3. Nhanh chóng báo cáo với người lớn có thẩm quyền hay đáng tin cậy
Báo cáo sự việc và yêu cầu hỗ trợ từ người lớn gần đó là phương pháp can thiệp an toàn hữu hiệu trong tình huống bạo lực xảy ra, đặc biệt khi ta không đủ khả năng để tự thực hiện can thiệp. Bất kỳ ai như giáo viên, hiệu trưởng, huấn luyện viên, phụ huynh/người chăm sóc, bảo vệ, công an,… đang có mặt gần đó, có thể nhanh chóng tiếp cận hiện trường và can thiệp đều là người ta có thể tìm đến.
Hãy nhớ rằng sự an toàn của ta khi là người chứng kiến bạo lực cũng rất quan trọng. Nếu bạn cảm thấy không an toàn khi xen vào và tự ngăn chặn bạo lực, hãy cố gắng nhờ một người lớn đáng tin cậy hỗ trợ ngay lập tức. Đó không phải là né tránh hay “nhát gan”, mà là một cách ứng phó thông minh và có trách nhiệm.
⚠️ Những điều cần lưu tâm khi bạn là người chứng kiến bạo lực ⚠️
Chứng kiến bạo lực học đường cũng có thể để lại tác động tiêu cực sâu sắc đối với sức khỏe tinh thần. Không chỉ nạn nhân hay người gây bạo lực, mà người quan sát vụ việc cũng có thể trải qua cảm giác sợ hãi, lo lắng, tội lỗi hoặc bất lực, đặc biệt khi họ bối rối không biết có nên can thiệp hay phải làm gì trong tình huống đó.
Phản ứng của người chứng kiến chịu ảnh hưởng bởi cả cảm xúc lẫn lý trí, tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm, hoàn cảnh cụ thể và khả năng tự bảo vệ. Vì vậy, không thể đánh giá hành vi của họ chỉ bằng những chuẩn mực đạo đức xã hội chung, mà cần hiểu và tôn trọng trải nghiệm tâm lý cá nhân trong thời điểm căng thẳng ấy.
📩 Nếu bạn hoặc người thân là người chứng kiến bạo lực học đường và đang cảm thấy cần được giúp đỡ, đừng ngần ngại liên hệ với MindCare. Hãy nhớ rằng, khi đối diện với bạo lực, không chỉ nạn nhân mà cả người chứng kiến cũng cần được lắng nghe và hỗ trợ.
Series “Cùng nhau vượt qua bạo lực học đường”
___
Tài liệu tham khảo:
2024, tháng Mười Hai, 11. I’m a bystander to bullying. How can I offer support? Kidshelpphone [https://kidshelpphone.ca/get-info/im-a-bystander-to-bullying-how-can-i-offer-support?utm_source=chatgpt.com]
García-Díaz, V., Urbano-Contreras, A., Iglesias-García, M. T., & Álvarez-Blanco, L. (2023). Identification, witnessing and reaction to school bullying behaviour in secondary education. Child indicators research, 16(4), 1627-1641.
United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF). (2014) MANUAL FOR THE PROGRAMME TO PREVENT AND RESPOND TO SCHOOL VIOLENCE IN EAST KAZAKHSTAN.
